Microsoft Cắt Giảm Nhân Sự: Số Phận Rare Studio Ra Sao?

Làn sóng Microsoft cắt giảm nhân sự trên diện rộng vẫn đang tiếp diễn, và lần này, tác động của nó đã giáng một đòn mạnh vào một studio huyền thoại của ngành game: Rare. Tin tức mới nhất cho biết, trong đợt sa thải hơn 9000 nhân viên của Microsoft, bộ phận Xbox cũng chịu ảnh hưởng nặng nề, và đặc biệt là Rare Studio – một cái tên vang bóng một thời – đang đứng trước nguy cơ đáng báo động khi dự án Everwild của họ đã chính thức bị hủy bỏ. Sau 23 năm về dưới trướng Xbox, Rare Studio dường như đang ở trên bờ vực của sự thay đổi lớn, hoặc tệ hơn, cả việc bị sáp nhập hay đóng cửa. Sự kiện này cũng khiến chúng ta nhìn lại toàn bộ chặng đường lịch sử của Rare, đặc biệt là giai đoạn vàng son với Donkey Kong trước đây.

Rare Studio: Một Thời Hoàng Kim Dưới Cờ Nintendo (Trước 2002)

Trước khi trở thành một phần của đại gia đình Xbox vào năm 2002, Rare Studio, hay tên gọi quen thuộc hơn là RAREWARE, gần như là một studio 2nd party (đối tác phát triển chính thức) độc quyền của Nintendo. Rareware nổi tiếng với khả năng tạo ra những tựa game độc đáo và chất lượng cao, giúp định hình nên nhiều ký ức tuổi thơ của hàng triệu game thủ trên các hệ máy của Nintendo.

Đỉnh cao của sự hợp tác này phải kể đến năm 1994, khi Nintendo trao cho Rareware nhiệm vụ “tái sinh” (reboot) series Donkey Kong bằng một phong cách hoàn toàn mới. Kết quả là Donkey Kong Country – một tựa game platformer đột phá với đồ họa 3D prerendered trên nền 2D, mang lại thành công vang dội trên SNES. Rareware không chỉ phát triển gameplay mà còn chính là đội ngũ đã thực hiện tạo hình lại cho các nhân vật trong series Donkey Kong, và quan trọng hơn, họ đã tạo ra King K. Rool – kẻ thù chính mang tính biểu tượng của DK. Những tạo hình này, với sự sáng tạo vượt thời gian của Rare, đã được Nintendo sử dụng liên tục trong gần ba thập kỷ, từ năm 1994 đến tận năm 2023, trước khi series này có sự thay đổi mới mẻ gần đây trong Donkey Kong Bananza.

Bên cạnh Donkey Kong, Rareware còn là cha đẻ của hàng loạt tựa game “đỉnh của chóp” khác, độc quyền cho các hệ máy Nintendo. Các tựa game như 007 GoldenEye và Perfect Dark trên Nintendo 64 không chỉ trở thành chuẩn mực cho thể loại bắn súng góc nhìn thứ nhất (FPS) trên console mà còn liên tục nằm trong danh sách những game có điểm số cao nhất lịch sử. RAREWARE khi đó được sánh ngang với các studio 2nd party xuất sắc khác của Nintendo như HAL Laboratory (nổi tiếng với series Kirby), GameFreak (Pokemon), Intelligent Systems (Fire Emblem) hay Camelot (Golden Sun), chuyên tạo ra các IP độc quyền và chất lượng cho Nintendo.

Microsoft “Hiểu Lầm” Và Thương Vụ Mua Lại Rare Năm 2002

Chính những thành công rực rỡ và những kiệt tác mang tính biểu tượng mà Rare đã tạo ra đã khiến Microsoft để mắt đến họ. Vào năm 2002, Microsoft đã quyết định chi một khoản tiền khổng lồ để mua lại RAREWARE, đưa studio này về dưới trướng Xbox. Tuy nhiên, có một sự thật phũ phàng đằng sau thương vụ này: Microsoft đã “hiểu lầm” rằng bản quyền của Donkey Kong thuộc về Rare, chứ không phải Nintendo.

Thực tế, giống như các studio 2nd party khác thực hiện game cho Nintendo, mọi bản quyền của game – bao gồm cả thiết kế nhân vật, cốt truyện, và nhãn hiệu – đều do Nintendo nắm giữ. Do đó, khi Rare về với Xbox, họ không còn quyền được phát triển tiếp series Donkey Kong nữa. Nintendo, sau đó, đã trao quyền thực hiện series này cho Retro Studio (một studio 2nd party khác lúc bấy giờ), và Retro đã tiếp tục tạo ra các phiên bản Donkey Kong Country Returns và Tropical Freeze được đánh giá rất cao. Sự thật này là một đòn giáng mạnh vào tham vọng của Microsoft khi họ mua Rare, đồng thời là một mất mát lớn cho những người hâm mộ đã quen với phong cách của Rare trong thế giới Donkey Kong.

23 Năm Dưới Trướng Xbox: Một Chặng Đường Đầy Thăng Trầm Và Sa Sút

Kể từ khi về dưới trướng Xbox vào năm 2002, chặng đường của Rare không còn rực rỡ như thời kỳ hợp tác với Nintendo. Các tựa game mà Rare thực hiện đều không nhận được sự chú trọng quảng bá đúng mức từ Microsoft, dù có những sản phẩm rất tiềm năng. Đỉnh điểm là tựa game Viva Piñata – một tựa game độc đáo với cách chơi mô phỏng quản lý vườn thú kết hợp yếu tố The Sims, Animal Crossing và Story of Seasons. Dù được đánh giá cao về sự sáng tạo, Viva Piñata lại không được Microsoft đẩy mạnh quảng bá, khiến nó không đạt được thành công thương mại xứng đáng. Đây cũng là giai đoạn mà nhiều nhân sự chủ chốt, những bộ óc sáng tạo đã làm nên tên tuổi của Rare, dần rời bỏ studio.

Sau 23 năm thuộc về Xbox, các tựa game mà Rare thực hiện không còn được đánh giá cao như trước. Studio không còn sản xuất được những game tầm cỡ như Donkey Kong, 007 GoldenEye hay Perfect Dark. Điều này phản ánh một sự thay đổi trong định hướng, nguồn lực, hoặc đơn giản là sự “khác biệt” trong văn hóa công ty giữa một studio sáng tạo độc lập và một tập đoàn công nghệ khổng lồ.

Và giờ đây, tình hình càng trở nên bi đát hơn. Rare Studio không chỉ bị ảnh hưởng bởi làn sóng Microsoft cắt giảm nhân sự trên diện rộng, mà còn chứng kiến việc hủy bỏ cả dự án Everwild – một trong những dự án lớn và được kỳ vọng sẽ vực dậy tên tuổi của Rare trong kỷ nguyên hiện đại. Việc hủy bỏ một dự án đã được công bố cho thấy Microsoft đang rà soát và cắt giảm mạnh tay các khoản đầu tư không hiệu quả hoặc không phù hợp với định hướng mới của mình, đặt studio Rare vào tình thế vô cùng nguy hiểm.

Donkey Kong: Kỷ Nguyên Mới Sau Khi Chia Tay Rare

Trong khi Rare đang đối mặt với thử thách, series Donkey Kong lại tiếp tục phát triển mạnh mẽ dưới sự quản lý của Nintendo. Kể từ năm 2023, Nintendo đã tự mình thiết kế và tạo dựng lại toàn bộ hình ảnh của DK cùng các nhân vật khác, hướng tới một phong cách thân thiện và dễ tiếp cận hơn với mọi đối tượng. Donkey Kong Bananza, tựa game 3D hoàn chỉnh đầu tiên của hình ảnh mới này, sắp ra mắt, đánh dấu một kỷ nguyên mới cho chú khỉ đột sau gần 30 năm kể từ bản DK 3D mà Rare đã thực hiện trên N64 – bản đã giúp series này tách khỏi Mario để trở thành một thương hiệu riêng biệt.

Số Phận Nào Cho Rare Studio?

Sau 23 năm thăng trầm dưới trướng Xbox và gần đây nhất là những đòn giáng mạnh từ chính sách Microsoft cắt giảm nhân sự và hủy bỏ dự án, không ai có thể nói chắc chắn liệu Rare Studio sắp tới có bị sáp nhập hoàn toàn vào một studio khác, hay thậm chí là bị đóng cửa luôn không. Đây là một viễn cảnh đau lòng cho một studio từng là “nhà máy” sản xuất ra những kiệt tác.

Tuy nhiên, dù số phận Rare có ra sao, những gì họ đã tạo dựng, đặc biệt là hình ảnh và dòng game Donkey Kong cách đây 30 năm, sẽ mãi mãi là một di sản tốt đẹp và không thể phai mờ trong lòng người hâm mộ. Nó là minh chứng cho tài năng và sự sáng tạo không giới hạn của những con người đã làm nên một phần lịch sử vẻ vang của ngành game.

Kết Luận: Microsoft Cắt Giảm Nhân Sự Và Tương Lai Bất Định Của Rare

Làn sóng Microsoft cắt giảm nhân sự đã phơi bày những thách thức lớn trong ngành công nghiệp game và số phận bấp bênh của các studio dưới trướng tập đoàn lớn. Rare Studio, từ một biểu tượng sáng tạo, giờ đây đang đối mặt với tương lai bất định, với dự án Everwild bị hủy và hàng loạt nhân sự ra đi. Câu chuyện của Rare là một bài học đắt giá về việc chiến lược kinh doanh có thể định hình (hoặc hủy hoại) số phận của các studio và di sản game. Chúng ta chỉ có thể hy vọng rằng tinh thần sáng tạo của Rare sẽ tiếp tục tìm thấy một con đường để phát triển, dù là ở đâu.